مراحل تولید پارچه کتان

مراحل تولید پارچه کتان یکی از موضوعات جذاب و جالبی است که خواندن آن برای علاقمندان به لباس های کتان خالی از لطف نیست. پارچه کتانی نامی است که به یک گروه از پارچه های ساخته شده از الیاف سلولز حاصل از ساقه کتان (Linum usitatissimum) داده شده است. الیاف کتانی به نخ و سپس به پارچه تبدیل می شود.

ویژگی های پارچه های کتان

پارچه کتانی یک پارچه فیبر طبیعی مورد علاقه برای تمام فصول است. این همه ویژگی های مثبت ذاتا در پارچه های طبیعی وجود دارد ویژگی هایی از قبیل جذب رطوبت خوب، نگه داشتن بدن به صورت خنک در آب و هوای گرم و مرطوب، ظرافت طبیعی، دوام پارچه، بدون نیاز به طبیعت ضد استاتیک و دوام پارچه برای مدت طولانی، طولانی مدت (در مورد آخر می توانیم به مومیایی های مصر باستان اشاره کنیم که در کنار اجساد مومیایی پارچه های کتان یافت شده است.

پادشاه پارچه ها

پادشاه پارچه ها عنوانی است که به پارچه کتان داده شده است. برای دستیابی به زیباترین تعریف از پارچه کتان می توانیم به فرهنگ لغت دهخدا مراجعه کنیم. در فرهنگ لغت دهخدا این چنین در مورد پارچه کتان آمده است که: نباتی است بقدر ذرعی، ساق و برگش باریک و گلش لاجوردی و پوست وی را همچون پنبه ریسند و جامه اش معتدل است در گرمی و سردی و خشکی و به اندام نچسبد و رافع حرارت و باعث تقلیل خوی است. این تعریف کامل ترین و جامع ترین توصیف از گیاه کتان و نحوه تولید پارچه کتان و خصوصیات آن است.

تاریخچه پیدایش کتان

طبق یافته های باستان شناسان و گفته های آنان، الیاف کتان در غارهای گرجستان کشف شده است که مربوط به ۳۶ هزار سال پیش می باشد. همچنین پارچه کتان در میان مصریان باستان از اهمیت ویژه ای برخوردار بود به طوری که آنها مومیایی های خود را در نوارهایی از جنس کتان می پیچیدن، دوام و ماندگاری بالای کتان باعث شده است که هنوز هم در مقبره های مصریان باستان تکه هایی از پارچه کتان یافت شود.

بزرگ ترین تولیدکنندگان کتان در جهان

چین، هند، امریکا، روسیه، فرانسه، ارژانتین و اتیوپی در لیست بزرگترین تولید کنندگان کتان در سطح جهان قرار دارند. امروزه پارچه کتان در انواع و اقسام مختلف موجود است ولی پارچه کتان کشی، پارچه کتان نخی و پارچه کتان کاغذی در فهرست پرکاربردترین پارچه های کتان قرار گرفته اند.

موارد استفاده پارچه های کتان

همچنین تقاضای بسیار از سوی مصرف کنندگان برای خرید لباس های کتانی، از پارچه های کتان برای ساخت انواع لباس مانند پیراهن، شلوار، لباس، دامن، کت، جلیقه  و غیره استفاده می شود.

حتی از پارچه های کتانی می توانید به عنوان مواد تزئینی در منزل استفاده نمایید. به عنوان مثال برای ساخت دستمال سفره، ملافه، پارچه های رومیزی، حوله های دست و صورت، حوله های آشپزخانه و غیره استفاده می شود. همه این موارد از یک پارچه فوق العاده محبوب و دوست داشتنی به نام کتان به دست می آید.

مراحل تولید گیاه کتان

کشت گیاه کتان

گیاه کتان در یک منطقه خنک و نیمه گرمسیری متوسطی در منطقه نیمکره شمالی کره زمین که دارای خاک حاصلخیز است، رشد می کند. همچنین گیاه کتان عمدتا در ایالات متحده، کانادا، اروپا، شمال آفریقا، اروگوئه، خاورمیانه، ژاپن و نیوزیلند رشد می کند.

ویژگی های گیاه کتان

کتان یک گیاه سالانه است و این یعنی چرخه عمر خود را در یک فصل با رشد کامل انجام می دهد. این گیاه تا حدود سه یا چهار پا بلند می شود. کتان را می توان حدود ۱۰۰ روز پس از کاشت دانه ها برداشت کرد. انواع مختلفی از کتان وجود دارد. بهترین ویژگی هایی که در هنگام انتخاب گونه های کتان در نظر گرفته می شوند، مقاومت در برابر بیماری و بهره وری فیبر هستند. فیبر گیاهی کتان حاوی ۷۰-۸۰٪ سلولز است.

آب و هوای نیمه گرمسیری برای رشد گیاه کتان

در فصل سرد، دانه ها کاشته می شوند، به طور ایده آل در خاکی که به خوبی از سنگ و سنگ ریزه تخلیه شده است. کتان به خوبی در گرمای شدید رشد نمی کند. بنابراین، کاشت بستگی به آب و هوای منطقه ای هر کشوری دارد. گیاه کتان مرغوب دارای ساقه های مستقیم و شاخه های کوچک است.

کتان یک فیبر مرغوب و عالی است (الیاف BAST عمدتا از فلوئید گیاهان، درست پشت پوست به دست می آیند). بلوغ الیاف کتان حدود هفت هفته پس از گلدهی اتفاق می افتد.

برداشت

برداشت معمولا پس از اینکه دانه ها بالغ شدند، اتفاق می افتد – زمانی که کپسول های سبز حاوی دانه های زرد قهوه ای هستند. ساقه ها با کشیدن آنها از طریق ریشه و خارج نمودن ریشه از خاک یا برش بسیار نزدیک به ریشه برای به دست آوردن حداکثر طول فیبرهای کتان برداشت می شود. برداشت را می توان با استفاده از دستگاه ها انجام داد.

اما آنها قادر به ریشه کن کردن گیاه نیستند. بنابراین فرآیند دستی بسیار ترجیح داده شده است، به خصوص برای تولید پارچه های زیبا و بسیار ارزشمند. باد و طوفان دشمنان فیبرهای پارچه ای خوب هستند زیرا ساقه ها به زمین می افتند و آسیب می بینند.

بسته بندی

ساقه های برش داده شده کتان همراه با هم بسته بندی می شوند. این بسته ها چغندر نامیده می شوند.

خشک کردن و سوزاندن

بسته های گیاه کتان بر روی زمین قرار می گیرند تا زیر نور خورشید خشک شوند. هنگامی که خشک می شوند، دانه ها برداشته می شوند. Threshing اشاره به حذف دانه ها دارد، یعنی به ساقه های خشک شده تا زمانی که غلاف ها باز می شوند، ضربه وارد می شود تا زمانی که دانه ها بیرون می آیند.

آیا می دانید بذر کتان غنی از امگا ۳ اسیدهای چرب است؟ دانه کتان به عنوان دانه های خوراکی و در تولید روغن بذرک استفاده می شود. همچنین برخی از دانه های کتان برای کشت بعدی نگهداری می شود.

Retting

Retting یک فرایند مورد نیاز برای ساخت پارچه از الیاف کتان است – این فرایند برای الیاف مورد استفاده قرار می گیرد. این فرآیند شامل جداسازی الیاف توسط فروپاشی ساقه به دلیل میکروارگانیسم های موجود در آب است. بهترین نوع کتان، کتانی است که توسط retting یعنی تولید ساقه در منابع آب در حال حرکت آهسته مانند رودخانه ها اتفاق می افتد. همچنین از طریق فرآیند Retting می توانند ساقه را برای مصارف درمانی و دارویی مورد استفاده قرار دهند.

پس از مدت زمان لازم (۱۰-۹۰ روز)، کتان خیسانده در آب را بیرون می آورند. ساقه های خیس شده برای خشک شدن برای چند هفته پخش می شوند.

Scutching

گام بعدی فرآیندی به نام scutching است. جداسازی الیاف به صورت دستی یا مکانیکی انجام می گیرد. ساقه هایی که در فضایی پخش شده اند تا خشک شوند با یک پتک چوبی به آنها ضربه وارد می شود تا الیاف داخلی استخراج شوند. البته در کارخانه ها، آنها را بین غلطک های فلزی شیاردار قرار می دهند تا خرد شوند.

Heckling

وقتی فیبر داخلی کتان از هم جدا می شوند، آنها را از طریق یک بستر به رشته های نازک تبدیل می کنند. این فرایند heckling نامیده می شود. در طی این فرآیند، الیاف کوتاه تر از الیاف بلند جدا می شوند. الیاف بلند برای بافندگی پارچه مورد استفاده قرار می گیرد. البته از الیاف کوتاه تر نیز برای تولید محصولات کتانی استفاده می کنند اما این نوع محصولات از کیفیت پایین تری برخوردار هستند.

پروسه چرخش الیاف

الیاف کتان به طور سنتی با دست چرخش داده می شوند. این الیاف کمی مرطوب در اثر چرخش یک فرم پیچ خورده به خود می گیرند. سپس نخ به دست آمده بر روی قرقره قرار می گیرد. برای اینکه نخ تولید شده ضخیم تر باشد، چند نخ نازک با هم به چرخش در می آیند تا پروسه به دست آمدن نخ طی شود.

ویژگی های پارچه های کتان

پارچه کتان مقاومت خوبی در برابر حررات دارد، به طوری که اگر پارچه تا دمای ۱۲۰ درجه سانتی گراد در برابر حررات قرار گیرد، تجزیه نمی شود و فقط شروع به زرد شدن می کند.

این پارچه دارای ویژگی های دیگری همچون ضخامت متغییر، خنک بودن و انعطاف پذیر بودن می باشد. سطح درخشان و یکدست پارچه کتان، ظرافت و زیبایی، تمیز کردن آسان و از بین بردن راحت لکه های ایجاد شده روی پارچه کتان، استحکام زیاد در برابر شست و شوی مداوم می باشد.

پارچه کتان مناسب فصل بهار و تابستان

با توجه به خصوصیات پارچه کتان می توان گفت که پارچه کتان مناسب فصل بهار است چون بدن را خنک نگه می دارد و مانع تعریق شدید بدن می شود. امروزه در بازار پوشاک انواع مدل لباس از پارچه های کتان موجود است و همین موضوع دسترسی افراد را به این پارچه محبوب آسان نموده است.

علاوه بر لباس های پنبه ای که در لیست لباس های پرطرفدار تابستانی قرار می گیرند لباس های کتانی نیز در جایگاه دوم قرار دارند. چون لباس های کتانی ضمن قدرت جذب بالا، بدن را خنک نگه می دارند.

راه حل مناسب برای چروکیده نشدن پارچه های کتان

بسیاری از افراد از چروکیده شدن کتان شکایت دارند ولی این دلیل مناسبی برای کنار گذاشتن لباس های کتان از لیست لباس های بهاری و تابستانی نیست.

برخی از تولیدکنندگان پارچه برای رفع مشکل و کاهش چین و چروک پارچه های کتان، از ترکیب نخ و کتان استفاده می کنند. به این صورت پارچه از مقامت بیشتری در برابر چروک شدن برخوردار است.

مقایسه کتان و پنبه

کتان دارای بسیاری از ویژگی های پارچه های پنبه ای است با این تفاوت که کتان زودتر خشک می شود و تمیز کردن آن ها نیز آسان تر است. همچنین کتان دارای بافت گیاهی است بنابراین لکه های ایجاد شده بر روی آن خیلی راحت پاک می شود. ضمنا ضخامت پارچه های کتان متناسب با فصول سال متغیر است. با این وجود یکی از معایب کتان این است که در طول زمان و به تدریج شکل اولیه خود را از دست می دهد. البته نحوه مراقبت و نگهداری از کتان نیز در طول عمر و دوام آن مؤثر است. به طوری که در صورت وجود رطوبت، الیاف پارچه در مدت زمان کمتری از بین می روند.

همچنین…

استحکام و دوام بالا از جمله ویژگی های کتان است. اما چرا دوام و مقاومت کتان از پارچه های پنبه ای بیشتر است؟ جواب این سوال به ساختارکتان برمی گردد. در ساختمان الیاف کتان مناطق کریستالین زیادی وجود دارد و همین باعث شده است که میزان استحکام کتان در برابر کشش و افزایش طول، زیاد باشد.

یکی از معایب کتان چروک پذیری آن است اما با این وجود نمی توان از پوشیدن این پارچه محبوب و خنک صرفنظر کرد. لطافت و نرمی این پارچه و وزن سبک آن، باعث شده که برای دوخت لباس های بچگانه یکی از گزینه های عالی محسوب شود.

نحوه شست و شوی لباس هایی از جنس کتان

شست و شوی لباس های کتان بسیار آسان است؛ باید با توجه به ضخامت و رنگ پارچه درجه حرارت لباسشویی را تنظیم کنید. اگر لباس مورد نظر شما یک پارچه تیره رنگ است بهتر است که هنگام شستشو از آب گرم استفاده نکنید چون احتمال دارد که رنگ لباس از بین برود. اما اگر رنگ لباس شما، روشن است برای شستشو می توانید از آب گرم استفاده کنید و دیگر نگران رنگ پس دادن لباس یا کم رنگ شدن آن نباشید.

نحوه اتو کشیدن کتان

لباس های کتان به راحتی دچار چروک می شوند ولی اتوکشی این نوع پارچه بسیار راحت است. به این صورت که اگر چروک های ایجاد شده بر روی پارچه نسبتا عمیق است بهتر است که برای اتو کردن این نوع پارچه از پارچه ای نازک و مرطوب استفاده کنید. همچنین برای اتو این نوع پارچه باید روی مخالف آن را اتو کنید، ضمنا دما و بخار اتو نیز باید زیاد باشد.

جایگاه کتان در صنعت نساجی

کتان یکی از اصلی ترین و قدیمی ترین پارچه ها در صنعت نساجی و تولید لباس مردانه و زنانه به شمار می رود. همانطور که در مطالب این مقاله بیان شد که این پارچه از ساقه گیاه کتان (یا فلکس) به دست می آید. همچنین از جمله دلایل محبوبیت این پارچه می توان به قیمت مناسب آن نسبت به سایر پارچه ها اشاره کرد.

#گیاه_کتان #نحوه_برداشت_گیاه_کتان #موارد_استفاده_گیاه_کتان #کتان_و_صنعت_نساجی #مقایسه_پنبه_و_کتان #نحوه_شستشوی_پارچه_کتان #نحوه_اتوکشی_پارچه_کتان #تاریخچه_کتان