پارچه پلی استر و کاربردهای آن

پارچه پلی استر چیست و از کجا آمده است و چه کاربردی دارد؟ پلی استر یک اصطلاح شیمیایی است که می تواند به دو صورت معنا شود پلی به معنای بسیار و استر به معنای ترکیب شیمیایی آلی اولیه که ماده اصلی و تشکیل دهنده آن، اتیلن است که از نفت به دست می آید.

پلی استر از کجا آمد؟

دو شیمیدان بریتانیایی به نام جان رکس و جیمز تنانت در سال ۱۹۴۱ پلی استر را به وجود آوردند. در سال ۱۹۷۰ محبوبیت پلی استر باعث شد تا از آن به عنوان فیبر معجزه یا پارچه معجزه گر یاد کنند به این صورت که فرد می تواند برای ۶۸ روز لباس ساخته شده از پلی استر را بپوشد بدون آنکه به اتو کردن نیازی داشته باشد. پلی استر یک عنوان کلی است که برای انواع پارچه و محصولاتی که با استفاده از نخ پلی استر و یا فیبر به وجود می آیند، کاربرد دارد.

مراحل تولید

مواد خام را با نسبت مشخص و معیین ترکیب می کنند تا مواد اولیه برای تولید الیاف پلی استر ساخته شود. پس از تولید مواد اولیه، با انجام عملیاتی مانند حرارت و کاتالیست، مواد اولیه به الیاف مصنوعی تبدیل می شود. سپس الیاف مصنوعی را به کارخانه های ریسندگی انتقال می دهند تا آن ها را به شکل نوارهایی به نام TOW در بیاورند. این نوارها هم طی عملیاتی همچون تثبیت، کشش، برش و… به پارچه پلی استر با درصدهای متفاوت تبدیل می شوند. در نهایت این پارچه ها به کارخانه هایی همچون کارخانه پوشاک ارسال می شوند تا به مواد مورد نیاز تبدیل شوند.

ویژگی های Polyester

امروزه پلی استر به یکی از محبوب ترین مواد کاربردی در صنعت مد و طراحی داخلی تبدیل شده است. پلی استر مانند نخ ( پنبه) و ابریشم طبیعی نیست بلکه ساخته دست بشر است. چرا لباس پلی استر به کالایی محبوب در صنعت مد تبدیل شده است؟

دوام و ماندگاری:

پلی استر از مقاومت بسیار خوبی در برابر مواد شیمیایی و همچنین کشش و چین و چروک برخوردار است، همچنین پلی استر در برابر انبساط و انقباض و ساییدگی نیز مقاومت بالایی از خود نشان می دهد. همین خصوصیات باعث شده تا از پارچه پلی استر به عنوان یک پارچه محکم و بادوام نام برده شود.

 رنگ پذیری بالا:

الیاف پلی استر از قدرت جذب و رنگ پذیری بالایی برخوردار هستند. در فرآیند رنگ پذیری از مواد شیمیایی استفاده می شود که برای سلامت انسان مضر است.

شستشوی راحت:

پارچه پلی استر به راحتی قابل شستشو است. لکه ها بر روی این پارچه ماندگاری ندارند و به راحتی از بین می روند. لباس هایی که از درصد بالایی پلی استر برخوردار هستند، نگهداری و مراقبت از آنها واقعا ساده است. بهتر است برای شستشوی پارچه پلی استر از آب ولرم استفاده شود.

عایق رطوبتی:

به احتمال زیاد برای اکثر افراد خصوصا بانوان پیش آمده است که در میهمانی ها یا مراسمات آب و نوشیدنی بر روی لباس آنها که از  پلی استر بوده، ریخته شده، اما آب جذب پارچه نشده و همین موضوع باعث شده تا لباس سریع خشک شود. به همین علت از پلی استر به عنوان یک عایق رطوبتی نام برده می شود.

فرم و شکل ثابت:

پوشیدن لباس پلی استر در شرایط آب و هوایی مختلف مناسب است چون شکل و ظاهر لباس تغییر نمی کند، به طوری که از چین و چروک خبری نیست.

براق و روشن:

سطح براق و درخشان پلی استر باعث شده تا از رنگ های مختلف این پارچه در موقعیت های متفاوت استفاده شود. سطح پلی استر لغزنده و روشن است. از پلی استر در دوخت انواع لباس رسمی و مجلسی بانوان استفاده می شود.

لیبل لباس:

برچسب روی لباس شامل دستورالعمل های مراقبت و شستشو است و لباس پلی استر نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. شستشوی لباس پلی استر با ماشین لباسشویی امکان پذیر است. با اضافه کردن یک نرم کننده پارچه می توانید به رفع الکتریسیته ساکن کمک نمایید.

خشک کردن لباس پلی استر:

سعی کنید در دمای پایین لباس پلی استر را خشک کنید تا دوام و ماندگاری بیشتری داشته باشد. لباس پلی استر چین و چروک نمی شود بنابراین به اتو کردن نیازی ندارد اما اگر خواستید از اتو استفاده کنید بهتر است که اتو زیاد داغ نباشد و حتما با درجه پایین و در حدی که اتو گرم شود، اتوکشی نمایید.

معایب پلی استر

عدم تنفس پذیری:

در کنار همه ویژگی ها و خصوصیات لباس پلی استر که بیان کردیم باید در نظر داشت که پلی استر به عنوان یک پارچه مصنوعی از قابلیت تنفس برخوردار نیست. همین ویژگی باعث می شود هنگام پوشیدن لباس پلی استر احساس تعریق یا رطوبت داشته باشید و این موضوع احساس ناراحت کننده ای در فرد ایجاد می کند.

بنابراین عده ای از افراد ترجیح می دهند تا لباس هایی بپوشند که از الیاف طبیعی مانند ابریشم و نخ تهیه شده اند. البته امروزه تولیدکنندگان حاضر در صنعت پوشاک در تلاشند تا پلی استرهایی بسازند که رطوبت بدن را جذب نمایند و واکنش های آلرژیک نسبت به پلی استر را به صفر برسانند.

ایجاد آلرژی و حساسیت:

پلی استر در همه افراد ایجاد حساسیت نمی کند بلکه در افرادی که پوستشان حساسیت بالایی به مواد شیمیایی نشان می دهد می توان انتظار داشت که با مشکلات پوستی و آلرژی روبه رو شوند. این افراد می توانند از پارچه پلی استر برای قسمت هایی از لباس استفاده کنند که در تماس مستقیم با پوست نباشد.

قابلیت اشتعال:

لباس های پلی استر از قابلیت اشتعال بالایی برخوردارند بنابراین هنگام پوشیدن این لباس به شعله آتش نزدیک نشوید.

الکتریسیته ساکن:

الکتریسته ساکن را نمی توان یکی از معایب اصلی پارچه های پلی استر به حساب آورد. با این وجود مطمئنا کسی دوست ندارد که با سرو وضعی ژولیده و به هم ریخته در مهمانی حاضر شود. الیاف مصنوعی موجود در پارچه پلی استر یک حالت الکتریسیته ساکن را به وجود می آورد که باعث آشفتگی موها و چسبندگی لباس ها به هم می شود.  

مشکلات زیست محیطی:

پلی استر یک ترکیب ارزان است به همین علت مصرف آن در صنعت پوشاک فراگیر شده است. ترکیبات پلی استر اثرات زیست محیطی دارند. الیاف پلی استر از مواد نفتی ساخته شده اند و در طبیعت تجزیه پذیر نیستند بنابراین ایجاد مشکلات زیستی در محیط از معایب پلی استر به شمار می رود.

اگر چه از بطری های پلاستیکی در ساخت پارچه های پلی استر استفاده می شود اما مواد پلاستیکی در خاک تجزیه نمی شوند و در صورت تجزیه شدن نیز به زمانی بین ۲۰ سال تا ۲۰۰ سال نیاز دارند. کارخانه های تولید ترکیبات پلی استر آب بیشتری نسبت به الیاف طبیعی مصرف می کنند. برای رنگ پذیری این ترکیبات از مواد شیمیایی استفاده می شود، در نتیجه پساب های کارخانجات آسیب قابل توجهی به محیط زیست می رسانند.

کاربردهای وسیع پلی استر

تولید لباس پلی استر یکی از کاربردهای این ماده محسوب می شود. در حالی که انواع کاپشن، پتو، ملافه ، کیسه خواب، کفش و دمپایی، کیف و چمدان، اثاثیه، مبلمان و لوازم منزل نیز  از پلی استر ساخته می شود. همچنین از پلی استر برای تولید الیاف صنعتی مانند طناب، تقویت کننده تایر، تسمه نقاله، کمربند ایمنی و… استفاده می شود.

گاهی اوقات الیاف پلی استر مصنوعی با انواع الیاف طبیعی ترکیب می شوند چون پلی استر وضعیتی پویا دارد و از آن در ترکیب با انواع ثابت تری از فیبرها استفاده می شود. ترکیب پلی استر با نخ یک پارچه بادوام و مقاوم را به وجود می آورد که هم قابلیت تنفس پذیری دارد و هم سبک و خنک است.

پلی استر موجود در بازار دارای کیفیت متفاوت است به طوری که پلی استری که دارای کیفیت پایین تر است نسبت به پلی استری که از کیفیت بالاتری برخوردار است، محبوبیت کمتری دارد.

پلی استر به زبان علمی

اگر به زبان علمی پلی استر را ترجمه کنیم باید بگوییم که این نام از یک پلیمر مصنوعی گرفته شده است و در زبان ساده پلی استر نوعی پلاستیک به شمار می رود.

نام های تجاری الیاف پلی استر در کشورهای دیگر

کمپانی های تولید کننده الیاف پلی استر در کشورهای مختلف با نام های تجاری متفاوتی این محصول را به بازار عرضه می کنند. نام های متفاوت باعث می شود که الیاف طبیعی از الیاف مصنوعی قابل شناسایی و تشخیص باشد.

نام های متفاوت الیاف پلی استر در کشورهای مختلف به این صورت است که : ترلین در بریتانیا، ترگال در فرانسه، تترون در ژاپن، داکرون در آمریکا و ترویرا در آلمان.

روش هایی برای تشخیص پارچه پلی استر

تشخیص پارچه پلی استر به دو روش صورت می گیرد. روش اول بررسی علمی پارچه است که در آزمایشگاه صورت می گیرد. در روش دوم یک سری ملاک ها برای تشخیص مد نظر قرار می گیرد که در ادامه مطلب به آنها می پردازیم.

سطح براق و روشن پلی استر

به طور مثال تشخیص از راه براقی یا مات بودن پارچه می تواند کاملا کاربردی باشد. در این روش هر چقدر که پارچه براق باشد نشان دهنده درصد بالای پلی استر در پارچه است. البته پارچه هایی هم هستند که در عین براق بودن دارای درصدی بیشتری از پنبه نسبت به پلی استر هستند.

لمس کردن

لمس کردن پارچه یکی از روش های متداول برای تشخیص پلی استر از پنبه است. پارچه های پنبه ای لطیف و نرم هستند و در سطح این پارچه ها از زبری خبری نیست اما پارچه های پلی استر از لطافت و نرمی پارچه های پنبه ای برخوردار نیستند.

بوی نامطلوب

بوی نامطلوب پارچه یکی از تجربه هایی است که به احتمال زیاد اکثر افراد با آن مواجه شده اند. اگر بوی نامطلوب پارچه را حس کردید مطمئنا درصد پلی استر پارچه نسبت به پنبه خیلی بیشتر است. البته تمام پارچه های پلی استر بوی نامطلوب ندارند اما معمولا از این روش می توان برای تشخیص پارچه های پلی استر از پارچه های پنبه ای استفاده کرد.

سوزاندن تکه کوچکی از پارچه

تکه ای کوچک از پارچه را بسوزانید، اگر پارچه جمع شد و حالت خمیری شکل به خود گرفت، پارچه پلی استر است و اگر بعد از سوختن، پارچه پودر شد و به خاکستر تبدیل شد، پارچه از نوع الیاف طبیعی می باشد.